De koude maanden zijn aangebroken, het wordt vroeger donker en temperaturen met dubbele cijfers zijn niet vanzelfsprekend meer. Voor de meeste mensen het perfecte moment om met een deken op de bank te liggen, wachtend totdat de lente weer begint.
Maar wist je dat kou ook een hoop gezondheidsvoordelen met zich meebrengt?
Het koud hebben, verbetert je slaapkwaliteit
Als mens volgen wij een circadiaans ritme, alles dat op de aarde leeft heeft zo’n circadiaans ritme. Je kunt het zien als je interne klok. Het is een biologisch dag nacht ritme waarvan de cyclus ongeveer 24 uur duurt. Het reguleert fysiologische aspecten zoals de temperatuur van je lichaam, activiteit, metabolisme, hartslag, bloeddruk, hormoonafscheiding en je slaap. Onderzoekers hebben ondervonden dat een ontregeling van dit ritme kan leiden tot verminderde slaapkwaliteit, wat op zijn beurt weer voor andere gezondheidsproblemen kan zorgen. (1)
Verschillende studies laten zien dat slapeloosheid (insomnia) en andere slaapaandoeningen ons waarnemingsvermogen en cognitieve functies kunnen aantasten en het risico op nierziektes en diabetes verhogen.
Wanneer we in slaap vallen, daalt onze lichaamstemperatuur. Mensen die lijden aan insomnia, lijken niet goed in staat te zijn om hun lichaamstemperatuur te reguleren, wat kan leiden tot slapeloosheid. (2)
Dit kun je natuurlijk beïnvloeden met factoren van buitenaf. Wanneer je mensen met insomnia een zogenoemde ‘cooling cap’ geeft (een muts met een lage temperatuur die je op je hoofd zet), laat onderzoek ons zien dat hun slaapkwaliteit drastisch vooruit ging. Een erg interessante theorie die je zelf ook toe kunt passen.
Jaren aan onderzoek tonen aan dat de ideale temperatuur om te gaan slapen, tussen de 15.5 en 19 graden ligt. Wanneer je problemen ervaart met slapen is dit zeker het proberen waard. Het is overigens niet de bedoeling dat je het ijskoud hebt, maar zet de verwarming eens wat lager of uit, of zet je raam op een kiertje en ervaar wat dit met je slaapkwaliteit doet. (3)
Vet verbranden door de kou
Ons lichaam kent wit en bruin vetweefsel. Het witte vet in je lichaam is ongezond, daar heb je te veel van wanneer je te zwaar bent. Het is de grootste reserve energievoorraad in ons lichaam. Het houdt ons van binnen warm en het produceert oestrogeen en leptine. Leptine is een verzadigingshormoon dat onze trek en honger reguleert.
Bruin vet is juist gezond doordat het energie, opgeslagen in suikers en vetten, omzet in warmte en overtollig vet in je lichaam verbrandt. (4)
Wanneer het koud wordt gaat ons lichaam op zoek naar manieren om ons warm te houden, het is op zoek naar brandstof.
Bruin vet wordt geactiveerd door kou, het voorkomt dat ons lichaam te veel energie omzet in het witte vet. Daarnaast verbrandt bruin vet ook het witte vet dat ons lichaam al heeft opgeslagen.
Wanneer je het koud hebt activeer je dus het bruine vet waardoor je vet verbrandt.
Onderzoekt toont aan dat 15 minuten doorbrengen in een koude ruimte net zoveel effect heeft als één uur lang sporten. (5)
Andere manieren om dit te activeren zijn: het dragen van minder warme kleding en het nemen van een koude douche.
Ontstekingen en pijn verdwijnen
Een ander voordeel dat kou met zich meebrengt is het verminderen van lokale ontstekingen. Vanaf kleins af aan heb je waarschijnlijk al meegekregen, dat wanneer je valt of je ergens pijn hebt gedaan, je een ice pack tegen de zwelling aan moet houden.
Blootstelling aan kou zorgt voor een toename van adiponectine in het lichaam. Dit is een hormoon en aminozuur wat ontstekingen in je lichaam kan tegengaan. Dit hormoon speelt ook een rol bij de bescherming tegen insulineresistentie, diabetes en andere ziekten. (6)
Sporten in de kou is een mooie combinatie om zowel vet te verbranden als ontstekingen in je lichaam tegen te gaan. (7)
Een boost voor je denkvermogen
Uit wetenschappelijk onderzoek is gebleken dat je denkvermogen verbetert wanneer je jezelf begeeft in een koudere omgeving.
Wetenschappers zijn erachter gekomen dat complexere taken beter uitgevoerd kunnen worden in een koude omgeving.
Er is een logische reden waarom je hersenen actiever zijn in een koudere omgeving dan een warme omgeving. Wanneer je lichaam probeert af te koelen kost dat namelijk meer energie, dan wanneer je lichaam zijn best doet om op te warmen.
Je lichaam gebruikt daar glucose voor, en je hersenen maken daar ook gebruik van.
Als het heel warm is blijft er dus minder glucose over voor de hersenen. (8)
Verstandig dus om een rondje buiten te gaan wandelen wanneer je opzoek bent naar inspiratie voor je werk, dan in een warm koffietentje te gaan zitten.
Psychologische effecten
Wanneer we het koud hebben maakt ons lichaam endorfine aan. Endorfine helpt ons om extreme situaties te tolereren. Bij een ongeval, maakt ons lichaam o.a. endorfine aan en zijn we in staat om veilig te wachten op hulp, het vermindert angst.
Het zorgt ervoor dat je minder gevoelig bent voor pijn, werkt weerstand verhogend en geeft een geluksgevoel.
Endorfines binden zichzelf aan dezelfde receptoren als opioïden en hebben vergelijkbare effecten als morfine, de meest fundamentele rol is om pijn te verlichten en de stemming te verbeteren. Endorfines zorgen echter ook voor andere effecten zoals:
- Beter slapen
- Minder stress
- Versterkt immuunsysteem
- Vorming van geslachtshormonen
- Regulering van het hongergevoel
Maar hoe trigger je op een veilige manier het vrijkomen van endorfine? Een methode die de laatste jaren is in populariteit is toegenomen, is het koud douchen en dan vooral de Wim Hof methode.
De Wim Hof methode is een wetenschappelijk erkende ademhalingstechniek gecombineerd met zachte bewegingen en koudetraining. Het doel van de Wim Hof methode is om je gezonder, comfortabeler en krachtiger te voelen. (9)
Naast het vrijkomen van endorfine heeft koud douchen nog andere voordelen voor ons lichaam en geest:
- Verbetert de doorbloeding/ bloedcirculatie
Aan het begin vernauwen de bloedvaten waardoor je bloeddruk omhoog gaat en het bloed krachtiger door je lichaam wordt rondgepompt. Om de warmte in je lichaam vast te houden, pompt je hart meer bloed naar de organen.
- Het geeft een alert en goed gevoel
Koud douchen geeft je een voldaan gevoel. De shock giert nog door je lijf, je gaat dieper ademhalen, het hart gaat sneller kloppen en het bloed stroomt door je aderen. Dit zorgt voor een alert en springlevend gevoel
- Een boost voor je immuunsysteem
Wanneer je lichaam in aanraking komt met koud water, wordt het bloed effectiever naar organen gepompt. De bloeddruk gaat naar beneden en de stofwisseling gaat omhoog. Deze prikkel en aanpassing van het lichaam aan de kou noem je hormese.
Hormese is het biologisch effect dat een stof die in hoge dosis schadelijk is, bijvoorbeeld uren in een ijsbad zitten, bij lage dosis positieve effecten kan hebben zoals twee minuten koud douchen. Door de schok van het koude water geeft dit een boost aan je immuunsysteem en wordt de productie van witte bloedcellen verhoogd. Witte bloedcellen beschermen ons tegen vele vormen van infecties.
- Verbeteren van sportprestaties
Topsporters nemen vaak een ijsbad na een wedstrijd. Dit gaat vermoeidheid tegen en bevordert het herstel. Doordat het bloed krachtiger wordt rondgepompt in je lichaam worden afvalstoffen in de spieren sneller afgevoerd. Dit heeft als gevolg dat je sneller herstelt voor je volgende training. Het vermindert spierbeschadigingen en ontstekingen. Koud douche na het sporten heeft dus zeker een positief effect.
- Goed voor je huid
Warm water zorgt ervoor dat je huid uitdroogt. Om je haar en huid gezond te houden, is koud douchen de beste oplossing. Door de aanraking met het koude water, trekken je spieren en bloedvaten samen. Zo wordt je huid gladder en strakker.
Hoewel het voor veel mensen een enorme drempel kan zijn om koudetherapie toe te passen, kun je met kleine stapjes al heel ver komen.
Zet de verwarming in je huis eens wat lager, wandel een stuk op een koude dag en probeer eens koud af te douchen door de laatste minuut van je douchebeurt de kraan wat kouder te zetten. Na een tijdje merk je de positieve effecten in je lichaam al en kom je hopelijk een stuk vrolijker de winter door.
