De lever is het grootste orgaan in jouw lichaam. Het vervult vele verschillende taken die belangrijk zijn voor je stofwisseling, spijsvertering, immuunsysteem, energiehuishouding en – zeker niet in de laatste plaats – het zelfreinigende proces van het lichaam.
De lever speelt een onmisbare rol als “reinigingscentrale” in jouw lichaam, waarbij het de afbraak en afvoer van lichaamsvreemde en potentieel schadelijke stoffen in het lichaam regelt.
De lever staan dan ook bekend als hét detoxorgaan van het menselijke lichaam.
Het helpt om lichaamsvreemde stoffen te metaboliseren. Door verschillende processen zorgt het ervoor dat schadelijke stoffen worden omgezet naar minder schadelijke stoffen of dat ze door het lichaam kunnen worden afgescheiden (via de urine of de ontlasting bijvoorbeeld).
Zeker in het huidige tijdperk waarin we leven bestaan er tal van verschillende manieren waarop jij als mens in contact komt met schadelijke invloeden van buitenaf. Jouw lichaam staat continu bloot aan potentieel schadelijke stoffen.
Sommige schadelijke invloeden zijn overduidelijk.
Denk aan uitlaatgassen, medicijnen, alcohol, sigaretten, pesticiden.
Maar er zitten ook gifstoffen in producten die minder voor de hand liggen zoals cosmetica, parfums, wasmiddelen, plastic verpakkingen en zelfs verduisterende gordijnen kunnen chemicaliën bevatten die schadelijk zijn.
In gordijnen gaat het dan om een groep chemicaliën die Volatile Organic Compounds worden genoemd. Ze verdampen makkelijk en kunnen dus ongemerkt voor luchtvervuiling zorgen in je huiskamer of slaapkamer.
Lang verhaal kort: er zijn tegenwoordig veel soorten schadelijke stoffen waar je lichaam merkbaar en ongemerkt aan blootstaat.
Je levert draait zogezegd “overuren”.
Tekenen van een overwerkte lever kunnen zijn dat je kampt met vermoeidheid, hoofdpijn, spijsverteringsproblemen, huidproblemen of een slechte weerstand.
En daarom kan het heel nuttig zijn om je lever te voorzien van extra ondersteuning.
In dit artikel bespreek ik 9 supplementen die je kunt gebruiken om de werking van je lever te ondersteunen. Maar voordat ik dat ga doen is het belangrijk om in grote lijnen een beeld te schetsen van het reinigingsproces dat de lever uitvoert.
Dit gebeurt namelijk via een proces genaamd biotransformatie. Een proces waarin de lever schadelijke stoffen afbreekt en vervolgens wateroplosbaar maakt zodat ze kunnen worden afgevoerd.
Laten we erin duiken!
Biotransformatie: Het Afvalverwerkingsproces van Jouw Lever
De biotransformatie is een serie aan chemische reacties die in het lichaam plaatsvinden (grotendeels in de lever), waarbij de structuur van lichaamsvreemde stoffen wordt veranderd. Via dit metabolisme worden lichaamsvreemde stoffen omgezet in zogenaamde metabolieten.
Gifstoffen worden dus afgebroken/omgezet tot een andere vorm, zogenaamde metabolieten.
Dit proces, waarbij schadelijke stoffen onwerkzaam worden gemaakt wordt ook wel de functionalisatie-reactie genoemd. En wordt aangeduid als Fase 1 in de biotransformatie.
Nadat lichaamsvreemde stoffen zijn omgezet in metabolieten zijn ze nog steeds schadelijk voor het lichaam en dus óók voor de lever. Om je lichaam (en in dit geval met name de lever) te beschermen tegen de schade van deze metabolieten zijn er antioxidanten nodig.
In dit artikel komen verschillende van deze antioxidanten aan bod, zoals de extracten van kurkuma, mariadistel, artisjok en paardenbloem
Maar daar stopt het proces niet van de biotransformatie in de lever.
Nadat de lichaamsvreemde stoffen zijn omgezet in (schadelijke) metabolieten is het zaak om deze stoffen zo snel mogelijk uit het lichaam te krijgen.
Fase 2 in de biotransformatie van de lever maakt dit mogelijk. Dit wordt ook wel de conjugatiefase genoemd. In deze fase worden hydrofiele stoffen aan de metabolieten gekoppeld. Een hydrofiele stof is een stof die makkelijk oplost in water.
Dit zorgt ervoor dat de schadelijke metabolieten dus ook wateroplosbaar worden, zodat ze via de urine of ontlasting kunnen worden uitgescheiden. Zoals vuil ook wordt afgevoerd via het afvalwater bij een wasmachine bijvoorbeeld.
De reden dat het belangrijk is om dit proces van biotransformatie in grote lijnen te begrijpen, is dat je dan ook snapt waarom diverse supplementen/kruiden op een andere manier bijdragen aan de werking en gezondheid van de lever.
Ik zal nu eerst een aantal supplementen gaan bespreken die helpen de lever te beschermen tegen oxidatieve stress die vrijkomt bij het onschadelijk maken van gifstoffen. Dit zijn dus supplementen die je kunt gebruiken om Fase 1 van het ontgiftingsproces in de lever te ondersteunen.
Fase 1 Ondersteunende Supplementen: Het Beschermen van de Lever
1. Mariadistel
Mariadistel (ook wel melkdistel genoemd) is een van de populairste leversupplementen die er bestaan. Dit komt omdat de zaadjes van de mariadistel een stofje bevatten dat silymarine heet.
Silymarine kent een beschermende functie voor de lever.
Het wordt geregeld ingezet als alternatieve of aanvullende therapeutische behandeling bij mensen die leverschade hebben opgelopen zoals bij (non-)alcoholische leververvetting, levercirrose en hepatitis (1)(2)(3).
In Duitsland wordt mariadistelextract zelfs ingezet in de reguliere geneeskunde als therapeutisch middel (4).
Het extract uit mariadistel, silymarine, hecht zich aan de levercellen en beschermt ze tegen vrije radicalen. Daarnaast werkt ruimt silymarine vrije radicalen op die zich al in de levercellen bevinden. (5)
Daarnaast blijkt uit onderzoek dat silymarine het vermogen heeft om de activiteit van bepaalde enzymen in de lever te stimuleren. Met name het feit dat het enzym glutathionreductase wordt gestimuleerd is interessant, gezien dit enzym de productie van één van de sterkste antioxidanten in het menselijk lichaam – glutathion – stimuleert. (6)
Glutathion is op haar beurt ontzettend belangrijk voor het ontgiftingsproces van de lever. Het wordt ook wel de “moeder der antioxidanten” genoemd. Later in dit artikel zal ik wat dieper ingaan op glutathion.
2. Artisjok
Artisjok staat van oudsher al bekend als een middel dat de werking van de lever kan ondersteunen.
Dit heeft natuurlijk een reden.
In het geval van artisjok gaat het om het stofje cynarine, waarvan uit onderzoek is gebleken dat het de aanmaak van gal in de lever stimuleert. Daarnaast bevat artisjok ook silymarine, het stofje wat ook in mariadistel zit (7)
Naast dat artisjok de galproductie stimuleert lijkt het de lever ook te beschermen tegen beschadiging en mogelijk helpt het ook om nieuw weefsel te maken in de lever. (8)(9)(10).
3. Paardenbloem
Paardenbloem wordt al eeuwenlang als traditioneel, homeopathisch middel ingezet tegen chronische leveraandoeningen in bijvoorbeeld China, India en Rusland.
Uit onderzoeken blijkt ook dat paardenbloem mogelijk een beschermend effect heeft op de lever als antioxidant (11).
Ook lijkt het erop dat de wortels van de paardenbloem bepaalde polysachariden bevatten die de lever beschermen. Zo werd in een Chineese universitair onderzoek vastgesteld dat paardenbloemextract mogelijk het schadelijke effect van paracetamol op de lever kan beperken (12).
Evenals artisjok draagt paardenbloemextract mogelijk bij aan de productie van gal in de lever.
4. Kurkuma
Het werkzame extract van kurkuma is curcumine. Curcumine is een krachtige natuurlijke antioxidant die met de antioxidante eigenschappen een beschermende functie kan hebben op de lever.
Chronische leveraandoeningen gaan vaak gepaard met een verhoogde oxidatieve stress. Oxidatieve stress, wat het gevolg is van een tekort aan antioxidanten, kan leiden tot beschadiging van eiwitten, vetzuren en zelfs DNA. Dit gebeurt door de aanwezigheid van vrije radicalen.
Via hetzelfde mechanisme kunnen vrije radicalen ook cellen van de lever beschadigen. Als dit gedurende een langere periode plaatsvindt (vanwege slechte lifestyle factoren zoals alcoholmisbruik of een ongezond voedingspatroon) dan kan dit leiden tot leververvetting en -cirrose.
Dit beschermende effect van curcumine op de lever als antioxidant werd door Koreaanse onderzoekers in 2016 bevestigd (13)
Bovengenoemde extracten uit planten als kurkuma, mariadistel, paardenbloem en artisjok hebben dus een beschermende functie voor de lever. Dit is belangrijk, gezien bij de verwerking van schadelijke stoffen er veel oxidatieve stress kan vrijkomen.
Belangrijk voor de Fase 1.
Maar zoals je nu weet, is dit slechts één deel van de ontgifting.
De schadelijke stoffen moeten immers ook nog worden uitgescheiden via de urine of ontlasting. En om dit te kunnen doen is het nodig om de gifstoffen wateroplosbaar te maken. Dit gebeurt in Fase 2 van de biotransformatie.
Fase 2 Ondersteunende Supplementen: Het Afscheiden van Gifstoffen
In Fase 2 worden zogenaamde hydrofiele stoffen (die wateroplosbaar zijn) gekoppeld aan de gifstoffen.
Dit proces heet ook wel conjugatie. Hierbij worden er dus wateroplosbare moleculen gekoppeld aan de gifstoffen die deze stoffen minder schadelijk maken en tevens het lichaam in staat stellen om de gifstoffen uit te scheiden via de urine of ontlasting.
De volgende voedingstoffen kunnen jou helpen om dit proces te ondersteunen.
5. Glutathion
Glutathion wordt ook wel de “moeder der antioxidanten” genoemd. In de lever is het betrokken bij een proces dat glutathionatie wordt genoemd. Dit is een proces dat verantwoordelijk is voor de afbraak en afvoer van o.a.:
- Pesticiden
- Paracetamol
- Giftige metalen (zoals kwik, cadmiun en lood)
- Penicilline
- Alcohol
- Petroleumdestillaat (zoals terpetine)
Je kunt ervoor kiezen om een goed opneembare vorm van glutathion te nemen. De beste vorm hiervan is S-Acetyl-l-glutathion. Dit is echter wel een prijzig supplement.
Er zijn ook manieren om de eigen productie van glutathion op te krikken door de voorlopers van deze antioxidant te nemen. Glutathion bestaat uit de aminozuren glutamine, cysteïne en glycine. Door deze producten te nemen voorzie je je lichaam van de bouwstenen voor glutathion.
6. Glycine
Glycine is een aminozuur dat op verschillende manieren de lever kan ondersteunen.
Ten eerste is het onderdeel van glutathion, zoals eerder besproken hierboven. Door glycine binnen te krijgen kun je de vorming van glutathion ondersteunen.
Maar dat niet alleen. Glycine wordt zelf als molecuul ook gebruikt om de Fase 2 detoxificatie in de lever mogelijk te maken, via een proces dat glycinatie heet.
Zo kan bijvoorbeeld aspirine (Acetylsalicylzuur) worden afgevoerd doordat het wordt gekoppeld aan glycine tijdens dit proces.
Je kunt glycine als een afzonderlijk supplement nemen, maar je treft bijvoorbeeld ook grote hoeveelheden glycine aan in collageenpoeder. Het voordeel aan collageenpoeder is dat het tevens glutamine bevat, wat eveneens een bouwsteen is voor glutathion.
Andere gezondheidsvoordelen van glycine zijn bijvoorbeeld een gezonde huid, goed wondherstel, betere slaap en betere doorbloeding van o.a. de hersenen.
7. N-Acetyl-Cysteïne
N-Acetyl-Cysteine, ook wel bekend als NAC, is de supplement vorm van het aminozuur cysteïne. Het is een ontzettend populair supplement omdat het op talloze wijze jouw gezondheid kan ondersteunen.
NAC is zelfs zo krachtig dat het door artsen wordt met een infuus wordt toegediend aan mensen die een paracetamolvergiftiging hebben opgelopen en bij wie de schade aan lever en nieren beperkt moet worden. (14)
NAC wordt al meer dan 50 jaar op deze manier ingezet en het is bijna 100% effectief als het binnen de eerste 8 uur van de overdosis wordt toegediend aan de patiënt (15)
Naast paracetamol zijn er ook vele andere medicijnen of gifstoffen die acute leverschade kunnen opleveren. Uit onderzoek is gebleken dat NAC ook kan helpen om schade bij acuut leverfalen te beperken, ook wanneer het leverfalen niet is veroorzaakt door paracetamol maar door andere medicijnen (16)
Daarnaast dient NAC als grondstof voor glutathion. En in die rol speelt het een belangrijke rol als ondersteuner van het ontgiftingsproces. Tevens kan het bijdragen aan de gezondheid van de lever omdat het ook een ontstekingsremmende werking heeft (17).
Diverse onderzoeken hebben aangetoond dat NAC kan helpen om als glutathionbouwsteen bij te dragen aan:
- Een betere bescherming en herstel van pesticidevergiftiging. (18)(19)
- Herstel van longinfectieziekten (20)(21)
- Mogelijke bescherming tegen een griepbesmetting (22)
- Ontstekingsremming en pijnbestrijding (23)(24)
8. Vitamine C
Vitamine C is misschien wel het bekendste supplement en de bekendste voedingsstof die er bestaat. Niet geheel onterecht, want Vitamine C is betrokken bij veel processen in het lichaam.
Het is goed voor de huid, het is goed voor de weerstand en ondersteunt dus ook de lever.
Vitamine C speelt op verschillende manieren een belangrijke rol ter ondersteuning van de lever. Zo is Vitamine C belangrijk als bescherming van verschillende detoxenzymen die door de lever worden aangemaakt in Fase 1 en Fase 2 van oxidatieve schade.
Dit komt uiteraard het ontgiftingsproces ten goede.
Daarnaast speelt Vitamine C een rol bij het recyclen van glutathion. Inmiddels is het duidelijk dat glutathion cruciaal is tijdens het detoxificatieproces van de lever. Vitamine C helpt op geoxideerd glutathion weer te recyclen, zodat het lichaam glutathion weer kan inzetten.
Daarnaast is uit onderzoek gebleken dat Vitamine C mogelijk ook kan bijdragen aan het herstel van de lever bij non-alcoholische leververvetting (25).
9. Choline
Choline is een stofje dat nodig is om vetten te transporteren van de lever naar andere delen van het lichaam. Hiermee is choline dus een belangrijk nutriënt dat bijdraagt aan het tegengaan van leververvetting. Het draagt dus bij aan het vetmetabolisme in de lever. Maar dat niet alleen.
Choline is tevens betrokken bij de Fase 2 van het detoxificatieproces, bij het proces dat methylatie heet. Hierbij worden stoffen die worden afgebroken aan een zogenaamde methylgroep gekoppeld.
Choline speelt hierin een belangrijke rol, net zoals Vitamine B12 en Vitamine B11 (foliumzuur) overigens.
Tot Slot
In dit artikel heb je in grote lijnen kunnen ontdekken HOE het detoxproces in de lever werkt en met welke nutriënten je dit proces kunt ondersteunen.
Vetoplosbare gifstoffen komen de lever in en worden in de Fase 1 met met behulp van enzymen afgebroken.
Omdat hierbij veel oxidatieve stress vrijkomt is het belangrijk om na te denken over het beschermen van de lever. Dit kun je dus doen met supplementen zoals kurkuma, mariadistel, paardenbloem en artisjok.
Vervolgens zal de lever in Fase 2 van het proces de gifstoffen wateroplosbaar maken, zodat ze kunnen worden uitgescheiden via urine of ontlasting. Om dit te doen zijn er diverse nutriënten die helpen de gifstoffen wateroplosbaar te maken en tegelijkertijd ook minder schadelijk.
Dit proces heet conjugatie en de supplementen die je hierbij het beste kunt inzetten zijn bijvoorbeeld Vitamine C, glutathion, N-Acetyl-Cysteïne, Glycine, Choline.
Andere co-factoren niet/minder uitgebreid aan bod zijn gekomen in dit artikel maar ook een bijdragen leveren aan het detoxproces zijn magnesium, vitamine B5, vitamine 12.
Heb jij ervaringen met het gebruiken van bovenstaande supplementen, laat het weten in een reactie onder dit artikel!
PS. Bij Foodie is een tijdelijke aanbieding die jouw lever helpt te herstellen van carnaval. 20% korting op Ultimate Detox met kortingscode ALAAF20. Klik hier voor de actiepagina
